കായിക രംഗത്തെ ബിസിനസ്, അഡ്മിനിസ്ട്രേഷൻ, ഓർഗനൈസേഷൻ എന്നിവ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്ന ഒരു പഠന ശാഖയാണ് സ്പോര്‍ട്സ് മാനേജ്മെന്റ്. കായികരംഗത്തെ വളർച്ചയും വാണിജ്യവൽക്കരണവും വർധിച്ചതോടെ, സ്പോർട്സ് മാനേജ്മെന്റ് ഒരു വലിയ കരിയർ ഓപ്ഷനായി മാറിയിട്ടുണ്ട്. ഇന്ത്യയിലും ലോകമെമ്പാടും ഈ മേഖലയിൽ ധാരാളം തൊഴിലവസരങ്ങളുണ്ട്.
സ്പോര്‍ട്സ് മാനേജ്മെന്റില്‍ ബിരുദ കോഴ്‌സുകള്‍ മാത്രമല്ല, ഡിപ്ലോമ, പോസ്റ്റ് ഗ്രാജ്വേറ്റ് ഡിപ്ലോമ, മാസ്റ്റേഴ്സ് ബിരുദങ്ങളും ലഭ്യമാണ്.
ബിരുദ കോഴ്സുകൾ
സ്പോർട്സ് മാനേജ്മെന്റ് രംഗത്തേക്ക് കടന്നുവരാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നവർക്ക് തിരഞ്ഞെടുക്കാവുന്ന ഒരു പ്രധാന ബിരുദ കോഴ്‌സാണ് ബാച്ചിലർ ഓഫ് സ്പോർട്സ് മാനേജ്‌മെൻ്റ് (BSM) അല്ലെങ്കിൽ ബാച്ചിലർ ഓഫ് ബിസിനസ് അഡ്മിനിസ്ട്രേഷൻ ഇൻ സ്പോർട്സ് മാനേജ്‌മെൻ്റ് (BBA Sports Management). സാധാരണയായി 3 വർഷമാണ് ഈ കോഴ്‌സുകളുടെ കാലാവധി.
കായിക രംഗത്തോട് താല്പര്യം, നേതൃത്വഗുണം, സംഘാടന ശേഷിയുള്ളവർ, ബിസിനസ് തത്വങ്ങളെയും കായിക മേഖലയെയും ഒരുമിച്ച് കാണാൻ കഴിവ് തുടങ്ങിയ ഗുണങ്ങളുള്ളവര്‍ക്ക് പരിഗണിക്കാവുന്ന മേഖലയാണിത്.
യോഗ്യത: അംഗീകൃത ബോർഡിൽ നിന്ന് ഏതെങ്കിലും സ്ട്രീമിൽ (സയൻസ്, കൊമേഴ്സ്, ഹ്യുമാനിറ്റീസ്) 10+2 അല്ലെങ്കിൽ തത്തുല്യമായ പരീക്ഷ പാസായിരിക്കണം. മിക്കവാറും 50% അല്ലെങ്കിൽ അതിൽ കൂടുതൽ മാർക്ക് ആവശ്യമാണ്. ചില സ്ഥാപനങ്ങൾക്ക് 45% മതിയാകും.
പ്രവേശന രീതി: ചില പ്രമുഖ സ്ഥാപനങ്ങളിൽ പ്രവേശന പരീക്ഷകൾ (Entrance Exams) ഉണ്ടാകാം. ചിലയിടങ്ങളിൽ മെറിറ്റ് അടിസ്ഥാനത്തിലാണ് പ്രവേശനം.
സിലബസ്: ഈ കോഴ്സുകൾ ബിസിനസ് തത്വങ്ങളും കായിക മേഖലയുടെ പ്രത്യേകതകളും സമന്വയിപ്പിക്കുന്നു. പ്രധാന വിഷയങ്ങൾ ഇവയാണ്:
ബിസിനസ് തത്വങ്ങൾ:
- മാർക്കറ്റിംഗ് മാനേജ്‌മെൻ്റ് (Marketing Management)
- ഫിനാൻഷ്യൽ മാനേജ്‌മെൻ്റ് (Financial Management)
- ഹ്യൂമൻ റിസോഴ്‌സ് മാനേജ്‌മെൻ്റ് (Human Resource Management)
- ഓപ്പറേഷൻസ് മാനേജ്‌മെൻ്റ് (Operations Management)
- ബിസിനസ് എത്തിക്സ് (Business Ethics)
- മാനേജേറിയൽ എക്കണോമിക്സ് (Managerial Economics)
- ഓർഗനൈസേഷണൽ ബിഹേവിയർ (Organizational Behavior)
- ബിസിനസ് കമ്മ്യൂണിക്കേഷൻ (Business Communication)
സ്പോർട്സ്-നിർദ്ദിഷ്ട വിഷയങ്ങൾ:
- സ്പോർട്സ് മാർക്കറ്റിംഗ് ആൻഡ് ബ്രാൻഡിംഗ്: കായിക ഉൽപ്പന്നങ്ങളും ഇവന്റുകളും എങ്ങനെ വിപണനം ചെയ്യാം, സ്പോർട്സ് ബ്രാൻഡുകൾ എങ്ങനെ കെട്ടിപ്പടുക്കാം.
- സ്പോർട്സ് ഇവന്റ് മാനേജ്മെന്റ്: കായിക മത്സരങ്ങളും ഇവന്റുകളും ആസൂത്രണം ചെയ്യുക, സംഘടിപ്പിക്കുക, നടപ്പിലാക്കുക.
- സ്പോർട്സ് ഫെസിലിറ്റി മാനേജ്മെന്റ്: സ്റ്റേഡിയങ്ങൾ, സ്പോർട്സ് കോംപ്ലക്സുകൾ, പരിശീലന കേന്ദ്രങ്ങൾ തുടങ്ങിയ കായിക സൗകര്യങ്ങൾ എങ്ങനെ പരിപാലിക്കാം, നിയന്ത്രിക്കാം.
- സ്പോർട്സ് സ്പോൺസർഷിപ്പ് : സ്പോൺസർമാരെ കണ്ടെത്തൽ, സ്പോൺസർഷിപ്പ് കരാറുകൾ കൈകാര്യം ചെയ്യൽ.
- സ്പോർട്സ് ലോ ആൻഡ് എത്തിക്സ്: കായികരംഗത്തെ നിയമപരമായ വശങ്ങൾ, കരാറുകൾ, നിയമപരമായ തർക്കങ്ങൾ, കായികരംഗത്തെ ധാർമികത.
- അത്‌ലറ്റ് മാനേജ്‌മെൻ്റ്/ഏജൻസി: കായിക താരങ്ങളെ പ്രതിനിധീകരിക്കുക, അവരുടെ കരാറുകൾ, വ്യക്തിപരമായ കാര്യങ്ങൾ എന്നിവ കൈകാര്യം ചെയ്യുക.
- സ്പോർട്സ് ഫിനാൻസ് ആൻഡ് അക്കൗണ്ടിംഗ്: കായിക സംഘടനകളുടെ സാമ്പത്തിക കാര്യങ്ങൾ, ബഡ്ജറ്റിംഗ്, നിക്ഷേപങ്ങൾ.
- സ്പോർട്സ് മീഡിയ ആൻഡ് പബ്ലിക് റിലേഷൻസ്: കായിക മാധ്യമങ്ങൾ, പിആർ തന്ത്രങ്ങൾ, സോഷ്യൽ മീഡിയ മാനേജ്‌മെൻ്റ്.
- സ്പോർട്സ് അനലിറ്റിക്സ്: ഡാറ്റാ വിശകലനം ഉപയോഗിച്ച് പ്രകടനം മെച്ചപ്പെടുത്തുക.
- ഇന്റർനാഷണൽ സ്പോർട്സ് മാനേജ്മെന്റ്: ആഗോള കായിക വ്യവസായത്തിലെ പ്രവണതകളും വെല്ലുവിളികളും.
- പ്രാക്ടിക്കൽ എക്സ്പീരിയൻസ്: ഇന്റേൺഷിപ്പുകൾ, ലൈവ് പ്രോജക്റ്റുകൾ, വ്യവസായ സന്ദർശനങ്ങൾ, സെമിനാറുകൾ എന്നിവയും കോഴ്സിന്റെ ഭാഗമായിരിക്കും.
കരിയർ സാധ്യതകൾ: സ്പോർട്സ് മാനേജ്മെന്റ് ബിരുദം പൂർത്തിയാക്കുന്നവർക്ക് കായിക വ്യവസായത്തിൽ വിശാലമായ തൊഴിൽ സാധ്യതകളുണ്ട്.
- സ്പോർട്സ് ഇവന്റ് മാനേജർ: കായിക മത്സരങ്ങളും ഇവന്റുകളും ആസൂത്രണം ചെയ്യുകയും സംഘടിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുക.
- സ്പോർട്സ് മാർക്കറ്റിംഗ് എക്സിക്യൂട്ടീവ്/മാനേജർ: കായിക ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ, ടീമുകൾ, ഇവന്റുകൾ എന്നിവയുടെ പ്രചാരണവും ബ്രാൻഡിംഗും.
- ഫെസിലിറ്റി മാനേജർ: സ്പോർട്സ് സ്റ്റേഡിയങ്ങൾ, ജിമ്മുകൾ, മറ്റ് കായിക സൗകര്യങ്ങൾ എന്നിവയുടെ നടത്തിപ്പ്.
- സ്പോർട്സ് ഏജന്റ്/അത്‌ലറ്റ് മാനേജർ: കായികതാരങ്ങളെ പ്രതിനിധീകരിക്കുകയും അവരുടെ കരിയർ കൈകാര്യം ചെയ്യുകയും ചെയ്യുക.
- സ്പോർട്സ് പിആർ മാനേജർ: കായിക ടീമുകളുടെയും താരങ്ങളുടെയും പൊതുജന സമ്പർക്കവും പ്രതിച്ഛായയും കൈകാര്യം ചെയ്യുക.
- സ്പോർട്സ് അനലിസ്റ്റ്: കായിക ഡാറ്റ വിശകലനം ചെയ്ത് പ്രകടനവും തന്ത്രങ്ങളും മെച്ചപ്പെടുത്താൻ സഹായിക്കുക.
- സ്പോർട്സ് അഡ്മിനിസ്ട്രേറ്റർ: കായിക സംഘടനകളുടെ ഭരണപരമായ കാര്യങ്ങൾ കൈകാര്യം ചെയ്യുക.
- സെയിൽസ് ആൻഡ് സ്പോൺസർഷിപ്പ് മാനേജർ: സ്പോൺസർഷിപ്പ് അവസരങ്ങൾ കണ്ടെത്തുകയും കരാറുകൾ ഉറപ്പാക്കുകയും ചെയ്യുക.
- ഫണ്ടിംഗ് മാനേജർ: സ്പോർട്സ് പ്രോജക്റ്റുകൾക്കും സംഘടനകൾക്കും ഫണ്ട് കണ്ടെത്തുക.
- സ്പോർട്സ് ഫിറ്റ്നസ്/വെൽനസ് മാനേജർ: ഫിറ്റ്നസ് സെന്ററുകളുടെയും വെൽനസ് പ്രോഗ്രാമുകളുടെയും നടത്തിപ്പ്.
പ്രമുഖ സ്ഥാപനങ്ങൾ (ഇന്ത്യയിൽ): ഇന്ത്യയിൽ സ്പോർട്സ് മാനേജ്‌മെൻ്റ് ബിരുദ കോഴ്സുകൾ വാഗ്ദാനം ചെയ്യുന്ന ചില പ്രധാന സ്ഥാപനങ്ങൾ:
- International Institute of Sports & Management (IISM), Mumbai (ബിഎസ്എം)
- Symbiosis School of Sports Sciences (SSSS), Pune (എംബിഎ സ്പോർട്സ് മാനേജ്മെന്റ്)
- National Academy of Sports Management (NASM), Mumbai (ബിബിഎ സ്പോർട്സ് മാനേജ്മെന്റ്, മാസ്റ്റർ ഓഫ് സ്പോർട്സ് മാനേജ്മെന്റ്)
- Indian Institute of Management (IIM) Rohtak (എക്സിക്യൂട്ടീവ് പിജി ഡിപ്ലോമ ഇൻ സ്പോർട്സ് മാനേജ്മെന്റ്)
- K J Somaiya Institute of Management, Mumbai (എംബിഎ സ്പോർട്സ് മാനേജ്മെന്റ്)
- Hindustan Institute of Technology and Science, Chennai
- Jamia Millia Islamia, Delhi
- Dr. DY Patil University, Navi Mumbai
ശമ്പളം: തുടക്കക്കാർക്ക് സാധാരണയായി പ്രതിവർഷം 3-5 ലക്ഷം രൂപ ശമ്പളം പ്രതീക്ഷിക്കാം. പരിചയസമ്പന്നരായ പ്രൊഫഷണലുകൾക്ക് 10-15 ലക്ഷം രൂപയോ അതിൽ കൂടുതലോ ശമ്പളം ലഭിക്കാൻ സാധ്യതയുണ്ട്. കായിക വ്യവസായത്തിലെ വളർച്ചയും വരാനിരിക്കുന്ന വലിയ ഇവന്റുകളും (ഉദാ: 2036 ഒളിമ്പിക്സ് പോലുള്ളവ) ഈ മേഖലയിലെ തൊഴിൽ സാധ്യത വർദ്ധിപ്പിക്കുന്നു.
സ്പോർട്സ് മാനേജ്‌മെൻ്റ് എന്നത് കായിക അഭിനിവേശത്തെ ഒരു പ്രൊഫഷണൽ കരിയറായി മാറ്റാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നവർക്ക് വളരെ മികച്ചൊരു അവസരമാണ്